Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności to kluczowy instrument Next Generation EU, planu, który ma sprawić, by UE wyszła z obecnego kryzysu jeszcze silniejsza. Udostępni on 672,5 mld euro w formie pożyczek i dotacji na wsparcie reform i inwestycji podejmowanych przez państwa członkowskie. Odegra on kluczową rolę w łagodzeniu gospodarczych i społecznych skutków pandemii koronawirusa oraz w zapewnieniu, by europejskie gospodarki i społeczeństwa były bardziej zrównoważone, odporne i lepiej przygotowane na transformację ekologiczną i cyfrową. 

Główne punkty porozumienia

Porozumienie, które wymaga ostatecznego zatwierdzenia przez Parlament Europejski i Radę, przewiduje, że zakres Instrumentu będzie oparty na sześciu filarach: transformacji ekologicznej; transformacji cyfrowej; wzroście i zatrudnieniu sprzyjającym inteligentnemu i trwałemu włączeniu społecznemu; spójności społecznej i terytorialnej; zdrowiu i odporności oraz polityce na rzecz następnego pokolenia i kwestiach dotyczących dzieci i młodzieży, w tym edukacji i umiejętności.

Unia Europejska zobowiązała się do osiągnięcia do 2050 r. neutralności klimatycznej, a Rada Europejska poparła w zeszłym tygodniu wniosek Komisji dotyczący ograniczenia do 2030 r. emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. w porównaniu z poziomami z 1990 r. Państwa członkowskie powinny zatem traktować priorytetowo reformy i inwestycje wspierające transformację klimatyczną. Porozumienie przewiduje, że co najmniej 37 proc. wydatków na inwestycje i reformy zawartych w każdym z planów odbudowy i zwiększania odporności powinno wspierać cele klimatyczne. Wszystkie inwestycje i reformy muszą być ponadto zgodne z zasadą „nie powodować znaczących szkód”, oznaczającą, że nie mogą one znacząco szkodzić środowisku naturalnemu.

Państwa członkowskie powinny również zapewnić wysoki poziom ambicji przy określaniu reform i inwestycji służących transformacji cyfrowej w ramach swoich planów odbudowy i zwiększania odporności. Co najmniej 20 % wydatków na inwestycje i reformy zawarte w każdym krajowym planie powinno wspierać transformację cyfrową.

Oczekuje się również, że plany odbudowy i zwiększania odporności przyczynią się do skutecznego sprostania wyzwaniom wskazanym w odpowiednich zaleceniach dla poszczególnych krajów w europejskim semestrze, czyli w ramach koordynacji polityki gospodarczej i społecznej całej Unii.

Porozumienie przewiduje istotną rolę Parlamentu Europejskiego w zarządzaniu Instrumentem. Regularny „dialog na temat odbudowy i odporności” umożliwi Parlamentowi zaproszenie Komisji do omówienia różnych kwestii związanych z Instrumentem.

Opracowana i upubliczniona zostanie tablica wyników zawierająca informacje na temat postępów we wdrażaniu Instrumentu i planów krajowych.

Państwa członkowskie będą musiały wprowadzić zdecydowane środki w celu ochrony interesów finansowych Unii, w szczególności w celu zapobiegania nadużyciom finansowym, korupcji i konfliktom interesów.

Uzgodniono również, że 13 proc. całkowitej kwoty przydzielonej państwom członkowskim zostanie udostępnione w ramach płatności zaliczkowych po zatwierdzeniu planów odbudowy i zwiększania odporności, aby zapewnić możliwie jak najszybsze rozpoczęcie przepływu tych środków i wesprzeć nadchodzące ożywienie gospodarcze.

Wypowiedzi członków Kolegium:

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała: Mamy bezprecedensowy pakiet finansowy - budżet UE i nasz plan naprawy Next Generation EU - który ma na celu wzmocnienie naszych gospodarek. Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności będzie kluczowym elementem Next Generation EU. Z zadowoleniem przyjmuję dzisiejsze porozumienie jako ważny krok w kierunku finansowania inwestycji i reform, których potrzebujemy, aby wesprzeć ożywienie gospodarcze i położyć podwaliny pod silniejszą i bardziej odporną Europę.

Valdis Dombrovskis, wiceprzewodniczący wykonawczy do spraw gospodarki służącej ludziom, powiedział: Trzy główne instytucje UE osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, którego efektem będzie 672,5 mld euro w postaci pożyczek i dotacji. Instrument ten będzie wspierał krajowe reformy i inwestycje mające na celu ożywienie gospodarcze i pomoże w restrukturyzacji gospodarek UE, czyniąc je bardziej ekologicznymi i cyfrowymi w sprzyjający włączeniu społecznemu i sprawiedliwy społecznie sposób. Państwa członkowskie mają teraz pewność, jakiej potrzebują, aby sfinalizować swoje plany krajowe, i mogą skorzystać z tego bezprecedensowego finansowania. Będziemy je wspierać w całym tym procesie, aby jak najlepiej wykorzystały tę szansę. Naszym głównym celem jest obecnie zapewnienie przepływu środków do tych, którzy ich najbardziej potrzebują, oraz pełne uruchomienie zbiorowego ożywienia gospodarczego w UE.

Paolo Gentiloni, komisarz do spraw gospodarki, powiedział: Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności otwiera Europie drogę nie tylko do odbudowy gospodarki po pandemii, ale także do jej przekształcenia. Pragnę podziękować prezydencji niemieckiej i negocjatorom Parlamentu Europejskiego za pomoc w osiągnięciu tego solidnego porozumienia. Mamy teraz wyjątkową okazję, by wywiązać się z naszych zobowiązań środowiskowych, przyspieszyć transformację cyfrową, zwiększać umiejętności i rozwiązać problem nierówności. Aby wykorzystać tę szansę, Komisja i władze krajowe muszą ściśle współpracować w celu szybkiego zatwierdzenia, a następnie skutecznego wdrożenia zestawu ambitnych i wiarygodnych planów krajowych. Bieżący, jakże przygnębiający rok zbliża się ku końcowi, spójrzmy zatem na nadchodzący 2021 r. z optymizmem i determinacją.

Dalsze kroki

Tekst rozporządzenia będzie musiał zostać sfinalizowany na szczeblu technicznym. Parlament Europejski i Rada muszą następnie formalnie zatwierdzić tekst, tak aby rozporządzenie mogło jak najszybciej wejść w życie.

Po wejściu w życie rozporządzenia państwa członkowskie będą mogły przedłożyć swoje plany odbudowy i zwiększania odporności, określające spójny pakiet reform i projektów inwestycyjnych.

Kontekst

10 listopada 2020 r. Parlament Europejski, państwa członkowskie UE zebrane w Radzie oraz Komisja osiągnęły porozumienie polityczne w sprawie następnego długoterminowego budżetu UE oraz instrumentu Next Generation EU. W ramach kolejnego kroku potrzebne jest teraz pilne przyjęcie pakietu WRF wraz z ratyfikacją decyzji w sprawie zasobów własnych.

Długoterminowy budżet UE, po jego przyjęciu, w połączeniu z inicjatywą Next Generation EU – która jest instrumentem tymczasowym służącym stymulowaniu odbudowy Europy – będą stanowić największy w historii pakiet środków stymulacyjnych, jaki kiedykolwiek finansowano z budżetu UE. Kwota w łącznej wysokości 1,8 bln euro posłuży odbudowie Europy po pandemii COVID-19. Będzie to Europa bardziej ekologiczna, cyfrowa i odporna.

Więcej informacji

Strona internetowa Komisji na temat Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

Wniosek Komisji w sprawie utworzenia Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności

Źródło: Komisja Europejska